Over de strijkstok

C’ est le ton qui fait la musique (mais qui fait le ton?)
Zonder strijkstok geen toon, maar dat geldt evenzogoed ook voor het strijkinstrument of voor de speler; het is een drie-eenheid die in subtiel samenspel uiteindelijk muziek maakt. Dat deze eenheid in balans moet zijn is evident; een top-instrument in handen van een beginneling met daarbij een middelmatige stok zal nooit optimaal klinken, en zo kan een ontwikkeld musicus niet meer overweg met een studie-instrument. Bekend is dat musici vaak op zoek blijven naar de ideale combinatie; door muzikale ontwikkeling kan het gebeuren dat je ” uit je instrument” groeit, en dan ineens ook een andere stok nodig blijkt te hebben, in het gunstige geval leidt dat dan weer tot meer muzikale groei, en voordat je het beseft zit je in een opwaartse spiraal.
Ik stel mij tot doel moderne strijkstokken van hoge kwaliteit te maken, en te adviseren in de keuze hierin, om zo te kunnen bijdragen aan deze muzikale ontwikkeling.

Pernambuco

Het hout waar de meeste strijkstokken van worden gemaakt, Pernambuco, kan sterk wisselen in kwaliteit, afhankelijk van groeiplaats, klimaat en de samenstelling van de bodem. Uiteindelijk sorteer ik op 5, of eigenlijk 6 kwaliteiten: 5 en 4 voor nieuw-zilver gemonteerde stokken, 3, 2 en 1 voor zilver gemonteerde stokken.
Exceptioneel mooi hout reserveer ik voor goudmontuur.
Door de altijd al aanwezige schaarste aan goed hout, en door de recente plaatsing van Pernambuco op de CITES-lijst, appendix II (kap- en exportverbod), ligt de prijsstelling van nieuwe stokken wereldwijd relatief hoog, behalve voor stokken uit China waar de lonen zoals bekend zeer laag zijn, waardoor voor iets meer dan de materiaalkosten stokken kunnen worden gemaakt.

Kwaliteit en bouw

Al het hout dat ik gebruik is door mijzelf zelf gezaagd uit halfstammen, balken of planken, en daarbij is streng gelet op het verloop van de draad, dat natuurlijk zo recht mogelijk moet zijn. Het hout is op een natuurlijke manier minimaal 10 jaar gedroogd, en daarna geselecteerd op o.a. veerkracht, draad, schoonheid en kloptoon.
Belangrijk is hoe de stang zich gedraagt tijdens het maken; is het een dwarsligger, dan zal het nooit een goede stok worden. Een stang die zich als het ware vanzelf laat vormen heeft de potentie voor een zeer goede stok. Dit proces, dat zich tijdens het maken ontvouwt, bepaalt uiteindelijk het kwaliteitsniveau van de stok, waarbij de gevoeligheid van de maker natuurlijk ook een belangrijke rol speelt. Een goede stok zit al in de ruwe stang, hij hoeft er “slechts” uitgehaald te worden; onnodig te zeggen dat domweg kopiëren van een stok nooit kan werken omdat geen twee stukken hout hetzelfde zijn.

Haar & Hars

Stelt u zich voor dat er maar 1 haar op een stok zou zitten, welke zou u dan kiezen? Zonder enige vorm van vakkennis zou u kiezen voor de beste haar die er te vinden is; mooi rond, sterk en toch soepel, mooi van kleur en glans enz enz. Er is geen goede reden te bedenken waarom dat niet van toepassing zou zijn  op een heel bosje dat op een stok wordt gemonteerd, behalve een financiële. Goed haar geeft samen met goede hars een zoveel beter resultaat dat het absoluut loont om daarin te investeren. Het haar, of nog preciezer, de hars maakt het contact met de snaren en vormt zo het begin van een keten van natuurkundige verschijnselen die wij als muziek ervaren. U kunt bij mij kiezen uit diverse soorten kwaliteits-haar en -harsen.

Ontwikkeling: de zware contrabasstrijkstok

Naast vervaardiging van moderne strijkstokken voor viool, altviool, cello en contrabas van Pernambuco, heb ik mij ook toegelegd op de verdere ontwikkeling van de zware contrabasstrijkstok, gemaakt van ijzerhart. In de historie van de strijkstok wordt wel vaker de term “Ironwood”, of Bois de Fer genoemd, maar dat zijn vaak diverse tropische hardhoutsoorten die vroeger in z’n algemeenheid zo werden genoemd vanwege de meest in het oog springende eigenschappen, nl. hard en zwaar. IJzerhart (Swartzia Spec.) is een leguminoos, en daarmee in de verte familie van Pernambuco, welke groeit in de tropische bossen van Suriname, Frans- en Brits Guyana. Door het hoge soortelijk gewicht (ca 1.3) is deze houtsoort nooit echt doorgedrongen als kandidaat voor strijkstokken, maar voor de wat zwaardere basstokken is het naar mijn mening uitermate geschikt. Het is in grote hoeveelheden foutvrij leverbaar, en er is nog genoeg, een belangrijk argument nu de kap en export van Pernambuco zijn verboden. De klank benadert die van Pernambuco, terwijl het aanspreken makkelijker gaat. Spelers als Hans Roelofsen (Ned.),Silvio Dalla Torre (Du), en Dennis Masuzzo (VS) zijn voorvechters en ontwikkelaars van de speeltechniek, nodig voor het hanteren van deze zware stokken. De bovengrens van het gewicht is al wel bekend, nu is de vraag hoeveel lichter en wendbaarder deze stokken nog kunnen worden om ze voor algemeen gebruik geschikt te maken. Deze ontwikkeling is in volle gang; de geschiedenis zal leren of het de juiste weg is.

Prijzen van diverse stokken vindt u in diverse prijslijsten. Hieraan kunnen geen rechten ontleend worden, wijzigingen voorbehouden.